JIT – książkowo

 
JIT to system produkcji „dokładnie na czas”. Jego istotą jest niezwykle ścisłe, napięte, elastyczne planowanie i sterowanie ruchem materiałów oraz części z procesu tak, aby zminimalizować czas oczekiwania, by dostarczyć je w odpowiednie miejsce, w odpowiednim momencie. Dąży się głównie do minimalizacji strat z tytułu nadprodukcji, zapasów produkcji w toku oraz kosztów magazynowania. U podstaw JIT leży eliminacja marnotrawstwa. Marnotrawstwo może być rozpatrywane w dwóch aspektach: czasu i jakości. Aspekt pierwszy występuje wtedy, gdy produkt oczekuje na dalsze przetwarzanie. Może to być spowodowane wąskimi gardłami produkcyjnymi, przerwą w pracy, przestawianiem maszyn, przemieszczaniem produktu wewnątrz zakładu. Marnotrawstwo jakości występuje wtedy, gdy wytwarzany produkt musi być poprawiany lub zostaje zakwalifikowany jako odpad. Obydwa aspekty marnotrawstwa generują koszty, oznaczając straty dla przedsiębiorstwa.

Przyczynami strat są:
1. Nadprodukcja, która powinna być eliminowana poprzez skracanie czasu montażu, dostosowanie liczby części i komponentów do możliwości produkcyjnych, oraz właściwe zaprojektowanie hali produkcyjnej i procesu produkcji [layout & process flow – dop. DJK]. Obowiązuje zasada produkowania tylko tego, co jest potrzebne w danej chwili.
2. Nierównomierne rozłożenie pracy pomiędzy odcinkami produkcyjnymi może być wyeliminowane z pomocą wszechstronnie przygotowanych pracowników, przesuwanych w razie potrzeby do bardziej obciążonego odcinka produkcji oraz wyposażenia hal produkcyjnych w maszyny umożliwiające ich elastyczne zastosowanie.
3. Przemieszczanie materiałów – proces produkcji powinien być zaplanowany w sposób umożliwiający zminimalizowanie wszelkich procesów związanych z przemieszczaniem materiałów.
4. Zbędne procesy produkcyjne – należy przeanalizować każdy krok w produkcji i zastanowić się, na ile jest on niezbędny. Logiczne rozwiązania powinny mieć priorytet przed korzyściami skali czy szybkości produkcji.
5. Zapasy w systemie JIT są uważane za zło konieczne, jedynie ukrywające istniejące problemy, a nierozwiązujące ich. Należy je redukować skracając czas montażu i dostaw oraz dążąc do równomiernego podziału pracy na poszczególnych odcinkach produkcyjnych.
6. Nadmiar operacji materiałowych – należy dokładnie przeanalizować, które z operacji są niezbędne. Usunięcie tych bezużytecznych, nietworzących wartości dodatniej względem produktu, zwiększa efektywność produkcji i jakość samego procesu produkcyjnego.
7. Produkowanie wyrobów wadliwych – należy eliminować wszelkie defekty u źródeł, przez cały czas trwania procesu produkcyjnego i dążyć do produkcji bezusterkowej.

Ważnym atrybutem just-in-time jest fakt, że eliminując zapasy przyczynia się on do ujawniania wszelkich problemów organizacji, które byłyby ukryte przy dysponowaniu dużą ilością zapasów. Inaczej mówiąc, silna redukcja zapasów staje się dobrym narzędziem badawczym niedoskonałości organizacji. Ujawnić można wiele problemów, jak na przykład: nieefektywny system informatyczny, awarie sprzętu i urządzeń, problemy, z jakością, absencje pracowników, słabości transportu, niesolidność dostawców, błędy w procesach itp.

Z punktu widzenia, jakości ważne jest, że JIT niezależnie od rozmiarów i specyfikacji przedsiębiorstwa kieruje się zawsze tą samą filozofią, która charakteryzuje się następującymi cechami:

• produkt powinien być zaprojektowany pod kątem modularności, łatwości wytwarzania i eliminowania wszelkiej zbędnej złożoności,
• zastosowanie form potokowych w organizacji produkcji, co prowadzi do stworzenia nieprzerwanego systemu produkcyjnego, zsynchronizowania procesów produkcyjnych przy równomiernym obciążeniu i pewnym niedociążeniu, umożliwiającym natychmiastową reakcję przy wykryciu nieprawidłowości, eliminacji nierównomierności obciążeń przez usprawnianie organizacji,
• uniwersalność zastosowanych w procesie produkcyjnym robotów i manipulatorów umożliwiających automatyzację operacji produkcyjnych – zwiększenie wydajności i skrócenie czasu przezbrojeń,
• wysoka jakość i terminowość dostaw, które gwarantują stworzenie sprawnego i niezawodnego systemu transportowego między producentem a wszystkimi kooperantami,
• osiągnięcie potokowej formy organizacji produkcji poprzez zredukowanie wielkości partii produkcyjnej do minimum, przy jednoczesnym dążeniu do minimalizacji zapasów produkcji w toku i redukcji zapasów zabezpieczających przez przeciwdziałanie przyczynom powstawania przestojów,
• silnie rozwinięty system informacyjny, zbierania danych, przetwarzania i prezentowania aktualnych informacji o procesie produkcyjnym w celu podejmowania sprawnych decyzji,
• wszystkie elementy organizacji dostosowane do ciągłych usprawnień oraz sprzyjająca atmosfera wśród pracowników, pozwalająca wdrożyć nowe rozwiązania.
Przedstawione cechy filozofii JIT służą oszczędnemu gospodarowaniu, identyfikują niesprawności funkcjonowania organizacji, zwiększają wartość wyrobu, inspirują procesy ciągłego doskonalenia, a więc bezpośrednio wpisują się w oczekiwania klienta oraz całego systemu zarządzania jakością.

Agnieszka Marciniak

Źródło:
Aleksandra Laskowska – Konkurowanie czasem, Franciszek Mroczko – Zarządzanie jakością